Maszyny i inne urządzenia techniczne

Używane w pracy maszyny i inne urządzenia techniczne muszą uwzględniać zasady ergonomii oraz zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczególności chronić pracownika przed:

• urazami,
• działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
• porażeniem prądem elektrycznym,
• nadmiernym hałasem,
• działaniem drgań mechanicznych i promieniowania,
• szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.

Każda maszyna, inne urządzenie techniczne i narzędzie pracy, w które są wyposażone stanowiska pracy w zakładzie pracy muszą posiadać znak .

Za pomocą oznakowania producent informuje, że dany produkt spełnia zasadnicze wymagania i został poddany odpowiedniej procedurze oceny zgodności przewidzianej we właściwych dyrektywach.
Niedopuszczalne jest wyposażanie laboratoriów, warsztatów i pracowni specjalistycznych w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w przepisach.

Maszyny i inne urządzenia techniczne nabyte i użytkowane przed 1 stycznia 2003 r. należało, w terminie do 1 stycznia 2006 r. dostosować do minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. 2002. 191. 1596 ze zm.).

Maszyny „nowe”, to jest wprowadzone do obrotu (użytkowania) po 30 kwietnia 2004 r., powinny spełniać wymagania zasadnicze (czego świadectwem jest oznakowanie maszyn znakiem oraz wystawienie przez producenta lub importera deklaracji zgodności) określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. 2008. 199. 1228, ze zm.).

Maszyny i inne urządzenia techniczne czasowo niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wyraźnie oznakowane i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.

Minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy:

• odpowiednie oświetlenie miejsca i stanowiska pracy lub konserwacji maszyny, stosowne do wykonywanych czynności,
• urządzenia ostrzegawcze - jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe,
• elementy sterownicze - widoczne, łatwe do zidentyfikowania, usytuowane poza strefami zagrożenia:
• elementy sterownicze służące do uruchomienia maszyny,
• elementy sterownicze służące do całkowitego zatrzymania maszyny oraz niektórych jej części,
• urządzenie do awaryjnego zatrzymania,
• środki ochrony przed zagrożeniami spowodowanymi emisją lub wyrzuceniem substancji, materiałów bądź przedmiotów, ryzykiem upadku przedmiotów lub ich wyrzucenia oraz zagrożeniem emisją gazu, oparów, płynu lub pyłu, np. odpowiednie obudowy, urządzenia wyciągowe znajdujące się w pobliżu źródła zagrożenia, ekrany, uchwyty do zamocowania elementów obrabianych, prowadnice do podawania elementu obrabianego, okapy,
• osłony (stałe, ruchome) lub inne urządzenia ochronne zapobiegające bezpośredniemu kontaktowi z ruchomymi częściami maszyn,
  
• osłony termiczne, izolacja, ogrodzenia lub ustawienie maszyny w ten sposób, aby wyeliminować konieczność przebywania operatora w strefie zagrożenia związanej z wysoką lub niską temperaturą,
• dokumentacja przeprowadzonych kontroli maszyn,
• napisy informacyjne i instrukcje obsługi.

Kontrole maszyn powinny być przeprowadzone przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów (Urząd Dozoru Technicznego w odniesieniu do maszyn poddozorowych) albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Wykonywanie prac konserwacyjnych powinno być możliwe podczas postoju maszyny. Jeżeli jest to niemożliwe, stosuje się odpowiednie środki ochronne (np. zmniejszona prędkość) albo prace te wykonuje się poza strefami zagrożenia.

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do informacji, w tym pisemnych instrukcji dotyczących użytkowania maszyn, zrozumiałych dla pracowników, zawierających co najmniej informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie:

• warunków użytkowania maszyn,
• występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych,
• praktyki użytkowania maszyn.
  

Pracodawca powinien również:

• informować pracowników o zagrożeniach związanych z maszynami znajdującymi się w miejscu pracy lub jego otoczeniu oraz wszelkich zmianach w nich wprowadzonych w takim zakresie, w jakim zmiany te mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo maszyny, nawet gdy pracownicy bezpośrednio nie użytkują tych maszyn,
• zapewnić odpowiednie przeszkolenie pracowników użytkujących maszyny, w zakresie bezpiecznego ich stosowania,
• zapewnić specjalistyczne przeszkolenie pracowników wykonujących naprawy, modernizację, konserwację lub obsługę maszyn,
• konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami zagadnienia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.